تاریخچه تندخوانی (Speed Reading):
در جنگ جهانی دوم به علت محدود بودن حوزه دید خلبانان، جنگجویان هواپیما‌هایشان را خیلی راحت از دست می‌دادند. زیرا به خاطر بالا بودن سرعت نمی‌توانستند هم اهداف را شناسائی کنند و هم عقربه‌ها را کنترل کنند، یعنی یک خلبان نیازمند یک حوضۀ دید بسیار بسیار بالا و یک ذهن با دقت و زود تصمیم گیر بود. وقتی این نقص مشخص شد، کارشناسان دستگاهی را اختراع کردند که تصاویر را به خلبانان نشان بدهد. تصاویری مثل: هواپیماهای دشمن، هواپیماهای خودی و… ابتدا تصاویر را بزرگ و با مکث زیاد نشان می‌دادند و رفته‌رفته این تصاویر را کوچک‌تر کردند و مکث آنها را کمتر کردند تا به مرحله‌ای رسید که در کمتر از یک‌پنجاهم ثانیه تصاویر فوق را می‌دیدند و تشخیص می‌دادند.
در همین حین یک چشم پزشک فرانسوی این فکر به ذهنش خطور کرد که این کار را برای کلمات نيز می‌توان انجام داد، در واقع کلمات را با سرعت زیاد از جلوی چشم مخاطبین رد کرد و با تمرین، حوزه دید مخاطبین را افزایش داد. که این ایده جواب داد و برای اولین بار تکنیک‌های تندخوانی در دانشگاه هاروارد به دانشجویان آموزش داده شد و نتایج خیلی خوبی نیز حاصل شد. از آن زمان تکنیک‌های تندخوانی به صورت دوره‌ای در اکثر دانشگاه‌های دنیا به دانشجویان آموزش داده می‌شود و نکته مهم این است که این تکنیک‌ها تا الان تغییر چندانی نکرده است.
تندخوانی (Speed Reading) چیست:
تندخوانی مجموعه راهکارهای عملی و فنونی است که سرعت مطالعه را به شکلی چشمگیر افزایش می‌دهد و امکان یادگیری صفحات پرشماری را در زمانی کوتاه فراهم می‌سازد.
تصور عموم بر این‌است که هرچه آهسته‌تر و کندتر مطالعه شود، اندوختهٔ ذهنی افزایش خواهد یافت، حال آنکه بر پایهٔ دیدگاه پژوهشگران خلاف این امر صادق است. به باور آنان در حالی که میزان اندوختهٔ ذهنی مطالعه‌کنندهٔ معمولی تنها ۳۵٪ است، این حالت برای تند‌خوان حداقل ۵۳٪ خواهد بود.
تونی بوزان پژوهشگر مغز به این نکته اشاره کرده‌است که اینکه سرعت در مطالعه افزایش یابد، به هیچ وجه به این معنا نیست که بر خلاف آن درک از مطالعه نیز کاهش یابد، اتفاقاً درک و تمرکز در مطالعه نیز با سرعت در مطالعه افزایش پیدا می‌کند.
روش‌ها و نکته‌ها
خط بردن زیر سطور
این روش به این صورت می‌باشد که درابتدا بدون هیچ درکی با انگشت ویا شی دیگری باسرعت صعودی متن را دنبال کنیم و بین چشم و انگشت هماهنگی ایجاد کنیم. این عمل علاوه بر اینکه باعث می‌شود به خط بردن عادت کند از سردرگمی چشم میان کلمات جلوگیری کرده و همچنین باعث می‌شود خطوط گم نشود و بتوان بدون فوت وقت با نهایت سرعت مطالعه کرد.
هدایت چشم‌ها
در این مقاله به یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌های تندخوانی که استفاده از وسیله هدایتگر به هنگام مطالعه و یادگیری بوده و بهترین شکل استفاده از چنین ابزاری می‌پردازیم.
دیدزنی
فن دیدزنی از روش‌های تندخوانی است. دیدزنی نیازمند حرکت منظم و ریتم‌دار چشم بر صفحات است که امکان مرور مطالب را به صورت اجمالی و گسترده اما نه به صورت خیلی دقیق، بدهد. برای تمرین تندخوانی باید هدف فرد بیش‌تر آشنایی و عادت به حرکات چشم و جریان‌های فکری باشد.
برای شروع به تمرین روش دیدزنی باید نخست انگشت‌نشان دست چپ را در وسط و بالای صفحه گذاشته و آن را به پایین صفحه حرکت دهید و هم‌زمان، حرکت سرانگشت را با چشم دنبال کنید. سپس با دست راست کتاب را در کمتر از یک ثانیه ورق بزنید. این تمرین باید به ترتیب در ریتم‌های یک ثانیه‌ای، دو ثانیه‌ای، چهار ثانیه‌ای، شش ثانیه‌ای، ده ثانیه‌ای، پانزده ثانیه‌ای، و بیست ثانیه‌ای انجام شود.
سرعت حرکت چشم
برای مطالعه، چشم تک تک کلمات را می‌خواند و می‌گذرد. سرعت حرکت چشم روی متن کتاب می‌تواند سریع یا کند صورت پذیرد. در تمرینات تندخوانی، با انجام یک سری تمارین منظم و پی در پی، سرعت حرکت چشم افزایش می‌یابد. حرکت سریع چشم در انگلیسی به Skimming و scanning ترجمه می‌شود.
نکته‌های تندخوانی
با به‌کارگیری نکات زیر می‌توان مهارت تندخوانی را برای مطالعه تقویت کرد:
کاهش مکث‌ها و توقف چشم هنگام مطالعهٔ سطور
این همان تمرکزهای لحظه‌ای روی حروف و واژه‌هاست. ما هنگام خواندن هر یک از سطرهای یک متن چشمان خود را به صورت جهشی به سمت جلو حرکت می‌دهیم. اکنون هر چه این مکث‌ها و جهش‌ها را کاهش دهیم سرعت خواندنمان نیز افزایش می‌یابد. تعداد این توقف‌ها معمولاً در افراد کندخوان به ۷ بار در هر سطر می‌رسد اما شما می‌توانید این تعداد مکث را به ۳ بار در هر سطر کاهش دهید.
- هنگام مطالعه، به جای حرکت دادن سر، چشمان خود را در طول سطور حرکت دهید.
- برای کاهش مکث‌ها و توقف‌ها باید زاویهٔ دید خود را افزایش دهید. برای این منظور باید سعی کنید تصاویری را که گوشهٔ چشمان‌تان است بدون اینکه به‌طور مستقیم به آنها نگاه کنید، ببینید.
- اجازه ندهید حین مطالعه دیدتان دچار سرگردانی شود.
گروه‌بندی واژه‌ها
ما دیگر آموخته‌ایم که چگونه حروف را با یکدیگر ترکیب کرده و کلمات را خوانده و درک کنیم. اکنون باید بیاموزیم که دسته‌ای از کلمات را با یکدیگر ترکیب کرده و یک جمله را در آن واحد بخوانیم. در قدم بعدی باید بیاموزیم که چگونه جملات را دسته‌بندی کرده و مفهوم کلی یک پاراگراف را استخراج کنیم.
- ثابت شده‌است که دسته‌بندی واژه‌ها قوهٔ ادراک و فهم را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی مفهوم را از یک دسته واژه آسان‌تر می‌توان استخراج کرد تا از کلمات منفرد و حتی حروف.
عدم بازگشت به عقب
اغلب افراد عادت کرده‌اند هنگام مطالعه به عقب بازگشته و واژه‌ها یا قسمت‌هایی از متن را که به درستی متوجه نشده‌اند بازخوانی کنند. این کار فقط از سرعت خواندن شما می‌کاهد. شما می‌توانید با مطالعهٔ تکمیلی، قسمت‌هایی را که به درستی متوجه نشده‌اید درک کنید. شاید با خودتان بگویید که این بازخوانی مجدد هم‌زمان‌بر است؛ اما بازگشت مکرر به عقب برای بازخوانی قسمت‌های درک‌نشده به مراتب وقت‌گیرتر از مطالعهٔ مجدد یک مطلب به روش تندخوانی است.
مطالعهٔ هدفمند
هدف خود را از مطالعهٔ هر مطلب از پیش تعیین کنید. برای خود مشخص کنید که می‌خواهید چه نوع اطلاعاتی کسب کنید. این کار سبب می‌شود تا اطلاعات غیرضروری و حاشیه‌ای را در فرایند مطالعه حذف کنید.
صرفاً مطالعهٔ کلمات و مفاهیم کلیدی
ما برای نوشتن مطالب ناگزیریم پاره‌ای دستورهای نوشتاری و ساختار صحیح جملات را رعایت کنیم. اما هنگام خواندن لازم نیست آن نکات را رعایت کنیم. ۴۰ تا ۶۰ درصد کل یک متن از واژه‌ها و حروف غیرضروری (البته برای درک آن) تشکیل شده‌است؛ حروف ربط مانند «و» و «یا». بیاموزید تنها اسم‌ها و افعال را بخوانید. نکات و مفاهیم اصلی یک پاراگراف را یافته و آن را در ذهن بسپارید و جزئیات خارج از موضوع اصلی را حذف کنید.
عدم مطالعه با صدای بلند
در فرایند مطالعه باید فقط چشم‌ها و مغز درگیر باشند. سرعت قوهٔ بینایی شما بسیار بیش‌تر از سرعت تکلم شماست؛ بنابراین از تلفظ حروف و واژه‌ها حین مطالعه خودداری کنید. موضوع اصوات به همین‌جا ختم نمی‌شود. ما حین خواندن در ذهن خود نیز اصوات مرتبط با حروف و واژه‌ها را بیان می‌کنیم. این همان ندای درون شماست زمانی که به اصطلاح در دلتان مطلبی را می‌خوانید؛ یعنی ما پس از دیدن یک کلمه صبر می‌کنیم تا صدای مرتبط با آن کلمه (تلفظ) در ذهنمان کامل شود؛ سپس به سراغ کلمهٔ بعدی می‌رویم. این عادت نیز سرعت مطالعهٔ شما را کاهش می‌دهد. به یاد داشته باشید که حذف کامل این صداها در مغز و ذهن غیرممکن است اما می‌توان آنها را به حداقل رساند.
حذف عوامل پرت‌کنندهٔ حواس از اطراف محیط مطالعه
در محیط مطالعهٔ خود هر عاملی را که موجب پرت شدن حواس شما می‌شود حذف کنید.
انس و آشنایی هر چه بیش‌تر با واژگان و اصطلاحات آن زبان
هر چه با واژگان و اصطلاحات یک زبان آشناتر و مأنوس‌تر باشید درک بهتری از متون نگاشته‌شده به آن زبان خواهید داشت. تا می‌توانید واژه و اصطلاح جدید بیاموزید.
تمرکز در هنگام مطالعه (مهم)
تمرکز خود را حین مطالعه حفظ کنید. در حین خواندنِ مطلبی، در آن واحد به چیز دیگری فکر نکنید.
آفت تندخوانی
ناآشنایی با روش‌های صحیح تندخوانی به همراه دقت اندک در هنگام تندخوانی می‌تواند منجر به برداشت غلط و یادگیری ناقص شود و این مسئله هم برای ارائه تحلیل و هم تحقیق و پژوهش یک آفت به‌شمار می‌رود.
کلی‌خوانی
این روش زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهید شروع به مطالعه یک کتاب کنید. در کلی‌خوانی باید درک کلی از کتاب در مدت زمان محدود کسب کنید. زمانی که برای کلی‌خوانی باید صرف شود نسبت به حجم کتاب، متغیر است؛ ولی نهایتاً باید ۱ ساعت طول بکشد!
فهرست را مطالعه کنید
مطالعه فهرست کتاب به شما کمک می‌کند که درک کلی از محتوای کتاب داشته باشید. خیلی سریع این بخش از کتاب را مطالعه کنید و از آن بگذرید.
مطالعه مقدمه کتاب
مطالعه این بخش از کتاب هم به مفهومی نویسنده قصد دارد آن را برساند کمک می‌کند.
مطالعه بخش‌های مختلف کتاب
در این مرحله، مطالعه بخش‌های اصلی کتاب باید با دقت خیلی کم و با سرعت بالا (نیاز به درک کامل متن نیست) انجام شود.
دیدگاه خود را بنویسید